System zarządzania środowiskowego – definicja, wymagania, stosowanie

Wszelkie działania człowieka w dzisiejszych czasach wiążą się z dużym konfliktem ze środowiskiem naturalnym. Znaczne rozwinięcie przedsiębiorstw przemysłowych nie pomaga owej sytuacji, ze względu na ogromne ilości emisji dwutlenku węgla w atmosferę.

Można jednak zauważyć, że w gospodarkach europejskich pojawia się już coraz więcej organizacji i rozwiązań, których celem zminimalizowanie szkodliwego wpływu przedsiębiorstw na środowisko i stała kontrola ich działań. Przykładem jest tutaj system zarządzania środowiskowego.

Czym jest system zarządzania środowiskowego?

Jest to zestaw specjalistycznych narzędzi (planowania, rozłożenia odpowiedzialności, środków potrzebnych do zarządzania przedsiębiorstwem) działający w oparciu o politykę środowiskową, mającą na celu zminimalizowanie szkodliwego oddziaływania na środowisko i redukujący wszelkie problemy środowiskowe w przedsiębiorstwach.

Jedną z odnóg systemu zarządzania środowiskowego jest tzw. ISO 14001, czyli standard opracowany przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną w 1996 roku, zawierający specyfikacje i wytyczne działania firm na rzecz środowiska i bazujący na zasadach kompleksowego zarządzania jakością.

Jakie wymagania stawia przed firmą standard ISO 14001?

Wersji standardu z 1994 zarzucano brak sprecyzowanych wymagań dotyczących oddziaływania na środowisko naturalne. Zawierała ona informacje dotyczące systemu zarządzania, które umożliwiające organizacji jedynie ustanowienie odpowiednich celów i wymagań prawnych związanych z aspektami środowiskowymi.

Dlatego też norma ta została zaktualizowana w 2005 roku i jest kierowana głównie do organizacji zamierzających zarządzać swoimi obowiązkami dotyczącymi środowiska w sposób systemowy, wspierający środowisko i jego zróżnicowany rozwój.

• Nowa wersja wymaga już dokumentowania wszystkich procedur z wyjątkiem tych dotyczących nadzoru operacyjnego.
• Koncentruje się na sposobach zarządzania danym problemem, ale nie wynikiem działań.
• Ma na celu usprawnienie zarządzania organizacji poprzez wpływ na poprawną relację między skutkami działalności przedsiębiorstwa a środowiskiem.
• Aby jednak zachować równowagę między koniecznym wydzielaniem spalin a ochroną środowiska, standard wymaga jednolitego zarządzania dostępem do zasobów środowiskowych, eliminacji negatywnych efektów działalności gospodarczej, a także racjonalnego korzystania z zasobów naturalnych.

System ten monitoruje zwłaszcza czy w przedsiębiorstwach:

• Zapobiega się należycie powstawaniu odpadów.
• Ogranicza się zanieczyszczenia.
• Redukuje się ilość odpadów i zapobiega ich zagospodarowaniu u źródła.

Dodatkowo warto zaznaczyć, że wytyczne zawarte w ISO 14001 mają na celu zapobieganie niewłaściwej interpretacji wszystkich wymagań zamieszczonych w systemie zarządzania środowiskowego. Jeśli jednak organizacje poszukują ogólnych wytycznych i szerokiego zakresu zagadnień związanych z tym systemem, to powinny one zajrzeć do standardu ISO 14004.

Jakie kroki należy podjąć, aby wdrożyć system zarządzania środowiskowego ISO 14001?

Proces ten składa się z trzech etapów. Pierwszym z nich są prace wstępne, w których:

• podejmuje się decyzję dotyczącą korzystania z pomocy konkretnej firmy konsultingowej,
• powołuje się zespół wdrożeniowy i przydziela mu się odpowiednie funkcje oraz środki potrzebne do ich spełnienia,
• przeprowadza się wstępny przegląd środowiskowy,

Etap drugi to opracowanie, które dotyczy:

• przeprowadzenia szkoleń tematycznych dla pracowników przedsiębiorstwa,
• opracowania pewnych proceduj dotyczących przeprowadzania szkoleń, komunikacji wewnętrznej, nadzoru dokumentacji systemowej, działania w sytuacjach awaryjnych,
• analizy oddziaływania organizacji na środowisko,
• opracowania procedur operacyjnych, określających sposób postępowania przy realizacji procesów dotyczących środowiska, czyli polityki środowiskowej i programu środowiskowego

W etapie trzecim następuje testowanie w formie:

• przeprowadzania działań korygujących i oceny zgodności między rzeczywistością działań i zgodnością z ustalonymi wymaganiami systemu zarządzania środowiskowego ISO 14001,
• kontroli zarządzania przeprowadzonej przez kierowników.

Co daje przedsiębiorstwu wdrożenie tego systemu?

System ten pozwala:

• Identyfikować wpływ wyrobów i usług na środowisko.
• Doskonalić środowiskowe efekty działalności.
• Wdrażać systematyczne ustalenia celów środowiskowych i je osiągać.

Można zatem zauważyć, że normy i wymagania stawiane przez system zarządzania środowiskowego w dalszym ciągu rozwijają się i dążą do neutralizacji klimatycznej w dalekiej przyszłości.

Standardy takie jak ISO 14001 są w tym niezwykle pomocne, ponieważ znaczny rozwój gospodarki przemysłowej bardzo negatywnie wpływa na klimat. Zapobieganie działaniom szkodzącym środowisku jest więc kluczowe w ratowaniu naszej planety przed katastrofą klimatyczną.