Badania do pracy – to warto wiedzieć

Kodeks pracy zawiera przepisy, regulujące kwestię dopuszczenia pracownika do pracy na określonym stanowisku. Pracodawca może zatrudnić pracownika tylko z ważnym orzeczeniem, wydanym przez lekarza medycyny pracy, zawierającym informację o braku przeciwwskazań do świadczenia pracy na danym stanowisku  Obowiązkiem zatrudnionego jest poddanie się badaniom wstępnym, okresowym, kontrolnym oraz końcowym, a także innym zleconym przez lekarza. 

Badania wstępne

Pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy, jeśli nie posiada on aktualnego orzeczenia od lekarza o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy. Dla przykładu, do pracy w gastronomii niezbędna jest aktualna książeczka sanepidowska. Za okres, w którym zatrudniony nie świadczy pracy, nie należy mu się wynagrodzenie. W celu uzyskania orzeczenia osoba ubiegająca się o zatrudnienie musi wykonać badania wstępne. Takim badaniom podlegają również pracownicy także młodociani, którzy są przenoszeni na inne stanowisko, gdzie występują warunki uciążliwe, bądź czynniki szkodliwe dla zdrowia.

Badania wstępne nie są wymagane od pracownika, który ubiega się o zatrudnienie u innego pracodawcy, jeśli stwierdzi on, że warunki pracy zaproponowane zatrudnionemu są takie same, jakie wykonywał w poprzednim miejscu, a przerwa między świadczeniem pracy nie przekroczyła 30 dni. Warunkiem jest również to, że zatrudniony nie będzie wykonywał niebezpiecznych czynności.

Badania okresowe

Pracownik zobowiązany jest do wykonywania okresowych badań lekarskich, których częstotliwość ustala lekarz medycyny pracy w zależności od stanu zdrowia zatrudnionego. Lekarz stwierdza zdolność lub nie do wykonywania pracy na określonym stanowisku i w danych warunkach. Jeśli pracownik jest narażony na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, to pracodawca jest zobowiązany do skierowania zatrudnionego na badania lekarskie wtedy, gdy nie ma on już kontaktu  z tymi substancjami lub po rozwiązaniu stosunku pracy na życzenie pracownika.

Badania kontrolne

Obowiązkiem pracodawcy jest skierowanie zatrudnionego na badania kontrolne w sytuacji przebywania na zwolnieniu lekarskim przez okres ponad trzydziestodniowy. Lekarz stwierdza wtedy, czy stan zdrowia pracownika pozwala mu na świadczenie pracy na dotychczasowym stanowisku.

Badania końcowe

Po rozwiązaniu stosunku pracy pracodawca może lub nie zobowiązać pracownika do wykonania badań lekarskich, ponieważ nie są one obligatoryjne. Mogą być one przeprowadzone zgodnie z wolą pracownika i na jego wniosek. Zwykle dzieje się tak, gdy zatrudniona osoba pracowała w warunkach szkodliwych dla zdrowia, na przykład w kontakcie z substancjami rakotwórczymi lub pyłami zwłókniającymi. Ich celem jest postawienie diagnozy o chorobie zawodowej.

W jakich przypadkach możemy zostać skierowani na bardziej szczegółowe badania?

Pracodawca ma prawo skierować zatrudnionego na dodatkowe badania przed upływem terminu ważności badania okresowego, jeśli miało miejsce zdarzenie świadczące o pogorszeniu się stanu zdrowia pracownika, czyli sytuacje, w których może być zagrożone życie również innych osób, bądź proces pracy w wyniku zaistniałej sytuacji został zaburzony, na przykład:

• utrata świadomości,
• atak padaczkowy,
• podejrzenie choroby psychicznej.

Jeśli zatrudniony odmawia wykonania badań, może być przez pracodawcę odsunięty od pracy, ponieważ nadrzędnym jego obowiązkiem jest ochrona życia i zdrowia pracowników. Na bardziej szczegółowe badania może skierować osobę zatrudnioną także lekarz medycyny pracy. Dzieje się tak wtedy, gdy pracownik jest zatrudniony w warunkach szkodliwych na zdrowia, na przykład z narażeniem na hałas, czy po stwierdzeniu uszczerbku na zdrowiu w związku z zatrudnieniem na określonym stanowisku. Wtedy lekarz wystawia skierowanie do lekarza innej specjalności, na przykład okulisty, neurologa, laryngologa i innych.